Moeizame start
De inwerkingtreding van het UBO-register twee jaar geleden liep niet van een leien dakje. Zo duurde het tot begin 2019 vooraleer de toegang werd opengesteld voor externe mandatarissen. Omdat de meeste informatieplichtige rechtspersonen de registratie overlieten aan een externe mandataris, werd de deadline voor de eerste registratie uitgesteld van 31 maart naar 30 september 2019.
Ook het online platform werkte niet altijd naar behoren, waardoor het meerdere keren niet beschikbaar was wegens technische problemen.
Verder was het onderscheid tussen zeggenschap op basis van aandelenbezit t.o.v. zeggenschap op basis van stemrecht aanvankelijk niet zichtbaar in de controlestructuur van het register. Dat gaf in sommige gevallen een vertekend beeld, maar vandaag is dat euvel opgelost.
In de praktijk bleek het wetgevend kader te beperkt voor heel wat praktische vraagstukken. Een online document met Frequently Asked Questions moest ondertussen meer antwoorden bieden. Maar omdat de wetgeving vrij recent is, en er op dit moment nog weinig rechtsleer en rechtspraak bestaat, ontstaan er vandaag wel eens discussies over de juiste interpretatie ervan.
Informatieplicht en sanctie
Afgelopen zomer werd het juridisch kader rond de registratie van de uiteindelijke begunstigden aangepast en verfijnd middels de wet van 20 juli 2020 die in werking trad op 15 augustus 2020. Die wet verplicht onder meer dat personen de nodige gegevens moeten overmaken aan de Belgische rechtspersoon waarvan zij uiteindelijke begunstigden zijn. Het is het bestuursorgaan van de Belgische informatieplichtige rechtspersoon dat ervoor moet zorgen dat het UBO-register accuraat, volledig en up-to-date is en dat dus de nodige gegevens en informatie moet opvragen.
Particulieren moeten minstens naam, geboortedatum, nationaliteit en hun adres meedelen. In een internationale context zal een particulier ook een paspoortnummer moeten verstrekken: wie geen rijksregisternummer of bis-nummer heeft, kan in principe immers niet in het UBO-register worden opgenomen.
De uiteindelijke begunstigde die aan zo’n vraag om informatieverstrekking geen gevolg geeft, of geen kwaliteitsvolle informatie aanlevert, kan een administratieve sanctie oplopen. De boetes variëren van 250 tot 50.000 euro. In een internationale context gebeurt het echter dat buitenlandse investeerders terughoudend reageren of zelfs weigeren informatie te geven als hen dat gevraagd wordt. Vraag is wel hoe die boetes geïnd zullen worden, zeker omdat de informatieplichtige rechtspersoon niet proactief moet melden dat er geen medewerking is. Enkel een manuele controle zal tot een boete voor de uiteindelijke begunstigde kunnen leiden en op dit moment worden die nog niet uitgevoerd.
Puntjes op de i
Op 1 oktober 2020 verscheen in het Belgisch Staatsblad het Koninklijk Besluit van 23 september 2020 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 30 juli 2018 betreffende de werkingsmodaliteiten van het UBO-register. Het nieuwe KB dat in werking trad op 11 oktober 2020 tracht de kinderziektes uit het systeem te halen:
- De bijzondere meldingsplicht die gold voor bepaalde beroepsbeoefenaars in het kader van de anti-witwaswetgeving werd geschrapt. Dat is in lijn met een uitspraak van de Raad van State die van oordeel was dat deze meldingsplicht onvoldoende waarborgen bood voor het beroepsgeheim, en de vertrouwelijkheid en het recht op een eerlijk proces.
- Voortaan zullen alle deelnemingspercentages van de UBO in elk van de intermediaire entiteiten moeten worden geregistreerd, op élk niveau van de controle- of eigendomsstructuur. Onder de initiële regeling moest een onrechtstreekse uiteindelijke begunstigde enkel het gewogen percentage registreren.
- Alle documenten die de juistheid van de geregistreerde gegevens aantonen, moeten mee opgeladen worden. Dat werd al gevraagd, maar is nu wettelijk verplicht. Alle reeds geregistreerde informatieplichtigen moeten bijkomend aan deze administratieve verplichting voldoen. Voor trusts, fiducieën of soortgelijke constructies waarvan de UBO-registratie al opgenomen is in een gelijkaardig register van een andere lidstaat, volstaat de oplading van een uittreksel van deze informatie.
- Informatiepichtige trusts, fiduciebeheerders en soortgelijke juridische constructies moeten zich verplicht inschrijven in de KBO. Dat lost het probleem op dat de UBO registratie van de informatieplichtige entiteit enkel mogelijk is op basis van een KBO-nummer.
- De volledige historiek van de registratie wordt voortaan weergegeven. Wat wel problematisch blijft, is het feit dat de identiteit van de persoon die de registratie heeft uitgevoerd zichtbaar is, hetgeen in sommige gevallen het beroepsgeheim in gevaar zou kunnen brengen. Afwachten is hoe hier in de praktijk mee wordt omgegaan.
- De toegang tot de gegevens van bepaalde UBO-categorieën van vzw’s en stichtingen wordt geopend voor iedere burger, ongeacht het moeten aantonen een legitiem belang. Concreet gaat het om de gegevens van de leden van de raad van bestuur, de personen gemachtigd om de stichting of vzw te vertegenwoordigen, personen belast met het dagelijks bestuur en de oprichter van de stichting. De geregistreerde gegevens van de begunstigden en andere personen die zeggenschap uitoefenen via andere middelen over de vzw of de stichting, blijven enkel toegankelijk voor het brede publiek als een legitiem belang kan worden aangetoond.
Deze nieuwe wetgeving is zeker een stap in de goede richting. Het is alleen afwachten hoe deze wijzigingen in de praktijk toegepast worden.
