Hoe aandelen overdragen naar de volgende generatie?

De notariële rechtstreekse schenking

Schenkt u aandelen aan in rechte lijn of aan uw partner via een roerende schenking, dan moet daarop in principe schenkbelasting (Vlaanderen: 3%; Brussel: 3%; Wallonië: 3,3%) betaald worden. De schenking gebeurt in principe via een notariële akte en de 3% is verschuldigd op de totale verkoopwaarde van de geschonken aandelen.

Familiebedrijven

In Vlaanderen bestaat er een vrijstelling van schenkbelasting voor een notariële schenking van familiale vennootschappen. Om onder dit gunstregime te kunnen vallen, dienen er verschillende voorwaarden vervuld te zijn. De belangrijkste zijn: 

• De schenker aandelen in volle eigendom moet hebben die in principe minstens 50% van de stemrechten vertegenwoordigen. In sommige gevallen is 30% van de stemrechten ook voldoende. 
• Daarnaast moet de vennootschap een handelsactiviteit tot voorwerp hebben en een reële economische activiteit uitoefenen. Indien een vennootschap veel vastgoed en weinig personeel op haar balans heeft, is er een vermoeden dat deze vennootschap geen reële economische activiteit heeft. Dit vermoeden is wel weerlegbaar. 

Vennootschappen die vastgoed op de balans hebben dat niet gebruikt wordt voor een andere activiteit van de vennootschap, zijn al jaren een doorn in het oog van VLABEL. Die laatste is van mening dat dergelijk vastgoed privé vermogen betreft en het beheer van vastgoed zelf geen economische activiteit kan zijn. Dit standpunt is al meermaals weerlegd door de rechtspraak. Het is een discussie met veel nuance, maar een vennootschap die op actieve wijze vastgoed beheert, verkoopt of zelfs verhuurt, kan in principe conform de wetgeving onder het gunstregime geschonken worden. Een vennootschap die op passieve wijze aan het beheer van vastgoed doet niet.

Na de schenking dienen ook nog enkele voorwaarden vervuld te blijven. Zo dient de vennootschap tot drie jaar na de schenking een activiteit tot voorwerp te hebben en uit te oefenen. Ook in Wallonië geldt een nultarief voor de schenking van familiale vennootschappen. De voorwaarden zijn gelijkaardig aan deze van het Vlaamse Gewest, maar toch duidelijk anders. Zo kan u bijvoorbeeld als inwoner van het Waals Gewest ook schuldvorderingen op een familiale vennootschap met vrijstelling van schenkbelasting overdragen. Anderzijds dienen de voorwaarden tot behoud dan weer vijf jaar voldaan te zijn. Dit zijn slechts enkele van vele verschillen met het Vlaamse regime. Ten slotte bestaat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ook een nultarief voor de schenking van familiale vennootschappen. Ook hier zijn de voorwaarden gelijkaardig aan deze van het Vlaamse Gewest, maar toch ook met duidelijke verschillen in wettekst en interpretatie. Laat u bij een schenking dus steeds adviseren door een specialist ter zake.

Ook met de ‘kaasroute’ betaalt u momenteel schenkbelasting

Voor 15 december 2020 kon men via een buitenlandse notaris de goederen schenken, zonder schenkbelasting hierop te betalen. Op deze schenking was dan wel de risicotermijn van drie jaar – momenteel vijf jaar – in de erfbelasting van toepassing. Alle buitenlandse schenkingsaktes die betrekking hebben op de overdracht van roerende goederen door een Belgische rijksinwoner moeten voortaan echter verplicht in België geregistreerd worden. Door deze registratie is de belasting verschuldigd. Op buitenlandse notariële schenkingsaktes is dus op vandaag ook schenkbelasting verschuldigd.

Onrechtstreekse schenking

Naast een notariële schenking, ook wel rechtstreekse schenking genoemd, bestaan er ook vormen van een onrechtstreekse schenking. De meest gekende vormen zijn een handgift, bankgift en sinds recent de zogenoemde bierroute. Noteer dat een schenking van aandelen via een handgift niet meer mogelijk is. 

Een andere vorm van onrechtstreekse schenking kan eventueel nog wel. Indien u hierbij goed de regels van de kunst volgt, kunt u ook aan een onrechtstreekse schenking verschillende voorwaarden koppelen. U kan aan een onrechtstreekse schenking wel minder modaliteiten koppelen dan aan een notariële schenking. Zo kan u zich niet het vruchtgebruik op de geschonken aandelen voorbehouden. Op deze onrechtstreekse schenkingen is geen schenkbelasting verschuldigd. Er loopt wel een risicoperiode in de erfbelasting. Deze risicoperiode of verdachte periode werd in Vlaanderen sinds 1 januari 2025 verlengd van drie naar vijf jaar. In Wallonië geldt deze verlengde termijn al sinds 1 januari 2022. Voor inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geldt op heden nog steeds de termijn van drie jaar.

Een vorm van onrechtstreekse schenking die de afgelopen jaren enorm aan populariteit heeft gewonnen is de zogenoemde bierroute. Hierbij schenkt men aandelen onrechtstreeks via een maatschap. Net zoals bij de andere onrechtstreekse schenkingen, gebeurt de schenking zonder tussenkomst van een notaris en is deze onderworpen aan de risicoperiode in de erfbelasting. 

Ten slotte kan u er ook steeds voor kiezen om het bewijsdocument van uw onrechtstreekse schenking te laten registreren. U betaalt dan wel schenkbelasting, maar vermijdt daardoor de doorgaans hogere erfbelasting. In dit kader is het belangrijk te wijzen op de recente voorafgaande beslissingen van VLABEL, die bijzonder kritisch staan tegenover bepaalde structuren en technieken om onrechtstreekse schenkingen te realiseren. Bovendien circuleren signalen dat het gunstregime voor familiale vennootschappen in de nabije toekomst mogelijk zal worden herzien, wat de rechtszekerheid verder kan aantasten. Een zorgvuldige afweging en een correcte uitvoering zijn dus cruciaal. Laat u daarom steeds begeleiden door een specialist.

Wilt u graag meer weten over vastgoedfiscaliteit, download het e-book.