Volgens de nieuwe Vlaamse Codex Fiscaliteit (VCF), die van toepassing is sinds 1 januari 2015, blijft de belastbare grondslag van de schenkbelasting de verkoopwaarde van de geschonken goederen. De vraag die zich echter stelt, is wat er met “verkoopwaarde” wordt bedoeld.
Door de jaren heen is er echter reeds rechtszekerheid gekomen voor de overdracht van allerlei goederen.
Zo kan men bij een aangifte in de nalatenschap van onroerende goederen, sinds kort beroep doen op een lijst van erkende experten. Burgers die een beroep doen op een landmeter-expert die het kwaliteitscharter heeft ondertekend, mogen er van uitgaan dat de geschatte waarde van het goed in principe niet in twijfel zal getrokken worden door de Vlaamse Belastingdienst.
Evenzeer voor de overdracht van beursgenoteerde bedrijven en/of effecten is de waardering reeds bepaald: de spelregels werden immers opgenomen in het wetboek.
Voor de familiale ondernemingen, die echter niet-beursgenoteerd zijn, hebben we op heden geen dergelijke spelregels voorhanden. Wanneer we te maken hebben met de overdracht van activa binnen de familie in het kader van een overlijden en/of schenking, begeven we ons vaak in een schaakspel, waarbij de fiscus elke zet (mee) bepaalt.
In talloze gevallen wensen de ouders de onderneming niet te verkopen, maar te schenken aan hun kinderen. Indien deze onderneming, omwille van de diverse voorwaarden, niet kan geschonken worden aan het vrijstellingsregime, probeert men de onderneming aan de laagste waarde te schenken, teneinde de schenkbelasting van 3% zo sterk mogelijk te drukken.
De vraag die zich echter stelt, is op welke waarde we ons dienen te baseren in het kader van een schenking, of meer nog: van een overlijden.
In het verleden werden, door de ‘durvers’ onder ons, dergelijke aandelen vaak gewaardeerd aan het eigen vermogen, dat zichtbaar is op de balans van de onderneming. Bij deze intrinsieke waardebepaling worden aldus alle activa-bestanddelen van het bedrijf opgeteld aan boekwaarde, en verminderd met de schulden en de provisies voor risico's en lasten.
Dit is echter zeer gedurfd.
Vele activa (denk maar aan vastgoed, participaties in andere bedrijven, enz), zijn immers veel meer waard bij een eventuele verkoop dan de boekwaarde in de balans. Deze boekwaarde refereert immers naar de historische aanschaffingsprijs, waarop eventuele afschrijvingen gebeurden over de jaren heen. Bepaalde activa zijn inmiddels zelfs helemaal afgeschreven, maar vertonen in realiteit een reële hogere vermogenswaarde.
Dit ontgaat eveneens de fiscus niet en de Vlaamse belastingdienst (Vlabel) heeft hiertoe een cel opgericht teneinde dergelijke schenkingsaktes te controleren. Meer en meer kijkt de fiscus dus mee...
Het vraagstuk is wat de precieze spelregels van Vlabel zijn om te bepalen of een schenker of een erfgenaam zijn onderneming correct gewaardeerd heeft.
Hetgeen overduidelijk is, is dat de eigenvermogenswaarde absoluut dient gecorrigeerd te worden met de diverse meerwaardes. Anno 2015 is het dus absoluut niet meer aangewezen te schenken op de eigen-vermogenswaarde, zonder enige correctie.
Wanneer u als ondernemer-overdrager, of uw kinderen als opvolgers deze activa echter ten gelde zouden maken, worden we geconfronteerd met de vennootschapsbelasting.
Deze zal immers verschuldigd zijn op de totale meerwaarde (verkoopwaarde min boekwaarde).
Mogen we deze dan integraal verrekenen in onze waardebepaling?
Volgens Vlabel kan dit in de meeste gevallen niet. Het is immers pas bij een effectieve realisatie dat we geconfronteerd worden met de belasting. Indien bij de schenking en/of aangifte nalatenschap niet blijkt dat dit het onvermijdelijke scenario wordt, is er dus geen sprake van dergelijke meerwaardebelasting en kunnen we deze niet integraal recupereren.
Bovendien bestaat er het regime van de 'gespreide taxatie', waarvan zou kunnen genoten worden indien deze verkoopwaarde integraal wordt herbelegd.
Mogen we dan helemaal geen rekening houden met de latente meerwaardebelasting? Of deels wel? En welk percentage mogen we dan hanteren? Het lijkt dat Vlabel hier nog een definitief standpunt dient in te nemen.
Wanneer de begiftigden/erfgenamen bovendien op termijn de vennootschap zouden ontbinden, is er nog een liquidatiebonus verschuldigd, die sinds 1 oktober 2014 verhoogd werd van 10% naar 25 % en wellicht binnenkort naar 27%.
Ook met betrekking tot de mogelijkheid om deze “latente” belasting te verrekenen in de waardebepaling is er op heden geen eensgezindheid.
Men kan concluderen dat de spelregels op heden nog niet volledig duidelijk zijn. In ieder geval is het meer dan ooit aangewezen om reeds van bij het begin te werken met een goed onderbouwde waardering. Op deze manier voorkomt men immers onaangename verrassingen.
Wetende dat er over niets zoveel discussie is als over erfenissen, niet alleen tussen erfgenamen onderling, maar ook tussen erfgenamen en de fiscus, is het absoluut nodig om duidelijkheid en rechtszekerheid te creëren, zowel naar de belastingplichtige, als naar de adviespraktijk. Misschien kunnen de experten van Vlabel zich ook voorafgaandelijk uitspreken over de gehanteerde waardering.
Uiteraard volgen onze experts de evolutie hieromtrent op de voet op.
Indien u nog vragen heeft betreffende deze materie, aarzel dan niet ons te contacteren.
Neem contact op met één van onze experten
