Algemene plaatsbepalingsregel voor btw
Voor btw-doeleinden wordt een goederenvervoersdienst voor een btw-plichtige ontvanger geacht plaats te vinden in het land waar de btw-plichtige ontvanger gevestigd is. Dat is de toepassing van de algemene plaatsbepalingsregel (art. 21, §2 WBTW). De plaats waar het goederenvervoer zelf fysiek plaatsvindt, is hierbij in principe irrelevant. Indien een Belgische vennootschap bijvoorbeeld opdracht zou geven aan een andere Belgische vennootschap voor een goederenvervoer van Amsterdam naar Keulen, zal Belgische btw van toepassing zijn. De plaats van de goederenvervoersdienst situeert zich voor btw-doeleinden immers waar de ontvanger is gevestigd, namelijk in België. De plaats waar het goederenvervoer fysiek plaatsvindt, is in principe niet belangrijk.
De Koning heeft de bevoegdheid om af te wijken van deze algemene plaatsbepalingsregel op basis van het werkelijk gebruik van de dienst en heeft hiervan gebruik gemaakt in uitvoeringsKB nr. 57. Deze regels van plaatsbepaling op basis van het werkelijk gebruik van een dienst, noemt men de ‘use and enjoyment’ regels.
“Use and enjoyment” regels
Belangrijk is dat deze ‘use and enjoyment’ regels enkel gelden in een B2B context. Het betreft met andere woorden enkel de diensten verricht voor btw-plichtige afnemers, met name de btw-plichtigen met een volledig recht op aftrek, maar ook de gemengde of gedeeltelijke btw-plichtigen of niet-belastingplichtige rechtspersonen met een btw-nummer. Goederenvervoer in opdracht van een overheid met btw-nummer zal bijgevolg ook onder de afwijkende regels vallen.
Op basis van de ‘use and enjoyment’ regels zal de plaats van goederenvervoersdiensten en ermee samenhangende diensten in de volgende gevallen afwijken van de algemene plaatsbepalingsregel:
- Wanneer het volledige traject van de goederenvervoersdienst buiten de EU wordt afgelegd, zal de plaats van de dienst zich buiten de EU bevinden;
- Wanneer het volledige traject van de goederenvervoersdienst binnen België plaatsvindt, zal de plaats van de dienst zich in België situeren. Dat is een nieuwe regel die niet voorkwam in het vorige KB.
Omwille van een aantal praktische moeilijkheden met de toepassing van het principe van werkelijk gebruik, waarbij de plaats van de dienst in principe wordt bepaald naar verhouding van de afgelegde afstand, wordt in het nieuwe KB verduidelijkt (en wettelijk verankerd) dat de ‘use and enjoyment’ regel enkel in werking treedt indien het volledige traject buiten de EU respectievelijk buiten België plaatsvindt. Indien niet het gehele traject buiten de EU respectievelijk buiten België plaatsvindt, kan de ‘use and enjoyment’ regel niet worden toegepast en is de algemene plaatsbepalingsregel van toepassing.
Voorbeeld: indien een Belgisch vervoerder door een Belgische opdrachtgever belast is met het vervoer van goederen van Luik naar Bern, vindt de dienst plaats in België. Dat is de toepassing van de algemene plaatsbepalingsregel. Indien de opdrachtgever daarentegen in Bern gevestigd is, vindt de dienst plaats in Zwitserland en is geen Europese btw van toepassing.
Wanneer het vervoer echter volledig zou plaatsvinden tussen Zurich en Bern, zou de dienst buiten de EU plaatsvinden, ongeacht de opdrachtgever een Belgische of een Zwitserse btw-plichtige is. De ‘use and enjoyment’ regel is hier namelijk van toepassing en zorgt ervoor dat de dienst voor btw-doeleinden wordt gelokaliseerd waar het vervoer effectief plaatsvindt.
Voor diensten verricht voor niet-btw-plichtigen heeft de Koning, zoals eerder geschreven, geen uitvoeringsmaatregelen genomen en geldt de ‘use and enjoyment’ bepaling niet. Daar ander vervoer dan intracommunautair goederenvervoer voor niet-belastingplichtigen overeenkomstig de gebruikelijke plaatsbepalingsregels reeds wordt gelokaliseerd naar verhouding van de afgelegde afstand, werd hier al gedeeltelijk rekening gehouden met het werkelijk verbruik van de dienst. Vervoer van Brussel naar Amerika met uitvoer van de goederen via de Antwerpse haven voor een particulier, zal voor btw-doeleinden deels in België plaatsvinden, deels buiten Europa.
De ‘use and enjoyment’ regels gelden niet alleen voor de goederenvervoersdiensten, maar tevens voor de ermee samenhangende diensten (o.m. het laden, lossen, behandelen van goederen en soortgelijke activiteiten zonder dat de aard van de goederen wordt gewijzigd). De beoogde diensten dienen rechtstreeks betrekking te hebben op de vervoerde goederen en moeten rechtstreeks verband houden met het vervoer. Wanneer goederen bijvoorbeeld worden omgepakt om het vervoer ervan mogelijk te maken (vb. splitsen van laadeenheden) in het kader van een goederenvervoer van Tokyo naar Shangai, zal de plaats van de dienst buiten de EU gelokaliseerd worden, ongeacht waar de opdrachtgever gevestigd is. De ‘use and enjoyment’ regel is van toepassing.
Andere diensten dan degene die samenhangen met het vervoer, zijn uitgesloten van de ‘use and enjoyment’ regel. Zo valt opslag van goederen als dusdanig niet onder de bedoelde diensten. Indien een Belg voor een andere btw-plichtige Belg opslag van goederen zal verrichten in Amerika, zal Belgische btw moeten worden aangerekend (ervan uitgaande dat het actieve logistieke dienstverlening betreft).
Let op, indien de plaats van de dienst op basis van de ‘use and enjoyment’ regel in België plaatsvindt, mag men niet vergeten na te gaan of er mogelijks een vrijstelling van btw kan worden toegepast op basis van art. 41, §1 WBTW. Op basis van dit artikel zijn onder andere de diensten die rechtstreeks verband houden met uitvoer van goederen of met invoer van goederen (indien de waarde ervan is op genomen in de maatstaf van heffing bij invoer van de goederen) vrijgesteld van btw.
Voorbeeld: een Belgische transporteur vervoert in opdracht van een Amerikaanse onderneming goederen van Brussel naar Antwerpen, om daar per schip naar Azië te worden vervoerd. Het vervoer door de Belgische transporteur vindt op basis van de ‘use and enjoyment’ regel plaats in België. Maar, aangezien dit vervoer betrekking heeft op goederen die worden uitgevoerd, kan een vrijstelling van btw worden toegepast zodat er in de praktijk geen btw moet aangerekend worden op het Belgische vervoer.
