Huidige btw-vrijstelling voor kostendelende verenigingen tot 30 juni 2016
Volgens de huidige wettekst van artikel 44, §2, 1° bis W.btw geldt er vrijstelling voor “de diensten verleend aan hun leden door zelfstandige groeperingen van personen die een werkzaamheid uitoefenen welke krachtens artikel 44 is vrijgesteld of waarvoor zij niet belastingplichtig zijn, wanneer die diensten direct nodig zijn voor de uitoefening van die werkzaamheid, deze groeperingen van hun leden enkel terugbetaling vorderen van hun aandeel in de gezamenlijke uitgaven, en mits deze vrijstelling niet tot concurrentieverstoring kan leiden.”
Het doel van deze vrijstelling is om vrijgestelde belastingplichtigen zonder recht op aftrek (ziekenhuizen, scholen, verzekeringsmaatschappijen, …) of niet – btw plichtigen (bv. gemeenten) toe te laten bepaalde gezamenlijke kosten te groeperen in een zgn. “kostendelende vereniging” zonder dat dit leidt tot een meerkost door niet- aftrekbare btw.
De vergoedingen die worden aangerekend door de kostendelende vereniging vallen onder de btw- vrijstelling. De groepering is zelf ook een vrijgestelde btw-plichtige, waardoor de btw op de externe kosten voor haar dus ook niet- aftrekbaar is.
In het Koninklijk Besluit nr. 43 worden de voorwaarden voor de toepassing van deze btw-vrijstelling opgesomd.
- De werkzaamheden moeten uitsluitend worden verricht voor de leden
Indien een kostendelende vereniging ook voor niet-leden werkt, dan vervalt de btw-vrijstelling voor al haar prestaties.
- Activiteit van de leden
De leden van de kostendelende vereniging moeten ofwel eenzelfde soort van werkzaamheid uitoefenen, ofwel behoren tot eenzelfde financiële, economische, professionele of sociale groep. Bovendien moeten zij een geregelde vrijgestelde of niet btw-plichtige activiteit uitoefenen.
Indien het lid een gemengde btw-plichtige is waarvan de aan btw onderworpen activiteit slechts bijkomstig is, wordt deze voorwaarde geacht te zijn vervuld wanneer de jaaromzet uit de aan btw onderworpen activiteit maximaal 10% bedraagt van de totale jaaromzet.
- Bestemming van de prestaties van de kostendelende vereniging
De diensten die door de kostendelende vereniging worden verleend, moeten rechtstreeks en uitsluitend betrekking hebben op de werkzaamheid van het lid waarvoor zij vrijgesteld of niet-btw plichtig is.
- Vergoeding
De vergoeding of de retributie die aan elk lid wordt aangerekend, mag enkel een terugbetaling zijn van diens aandeel in de gezamenlijke uitgaven die door de groepering werden gedaan. Een kostendelende vereniging kan een afzonderlijke rechtspersoonlijkheid hebben (bv. vzw), maar het kan ook gaan om een feitelijke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid die als dusdanig optreedt of als onverdeeldheid (zgn. interne groepering).
De nieuwe, aangepaste btw-vrijstelling vanaf 1 juli 2016
Onder de nieuwe regeling wordt een nieuw artikel 44, §2bis W.Btw ingevoerd, dat de voorwaarden van de vrijstelling zal opsommen. Het KB nr. 43 zal worden opgeheven. Er werd tevens een circulaire aangekondigd die nog verdere verduidelijkingen zal brengen.
Wat zijn nu de voorwaarden van de nieuwe vrijstelling en de wijzigingen tegenover de bestaande vrijstelling?
- Leden: overwegend vrijgestelde of niet-belastingplichtigen:
De leden van de groepering moeten op geregelde wijze een vrijgestelde of niet btw-plichtige activiteit uitoefenen. De vrijgestelde of niet- btw plichtige activiteiten van de leden moeten het overwegende deel van hun activiteiten uitmaken. Dit moet worden geïnterpreteerd als zijn minstens 50% van hun omzet.
- Direct nodig voor hun vrijgestelde of niet btw-plichtige activiteit
De vrijstelling is slechts van toepassing op de diensten die de zelfstandige groepering verricht voor haar leden, voor zover deze direct nodig zijn voor de vrijgestelde of niet-btw plichtige activiteit. Dit zijn diensten die specifiek verbonden zijn met de vrijgestelde of niet-btw plichtige activiteiten van de leden en die een onontbeerlijke input vormen voor die activiteiten.
Als niet direct nodig worden o.a. beschouwd het verschaffen van maaltijden en drank aan het personeel van de leden, diensten voor privédoeleinden van de leden. Indien dergelijke, niet direct nodige diensten, worden verleend aan leden, moeten deze met btw worden aangerekend. Als de diensten van de groepering bestemd zijn zowel voor de vrijgestelde als van de btw belaste activiteit van de leden, wordt de vrijstelling in haar geheel geweigerd op de aangerekende handeling, tenzij er een opsplitsing gebeurt op de factuur.
- Ook diensten voor niet-leden
Een nieuwigheid is dat de groepering voortaan ook diensten mag verrichten aan niet-leden, hetgeen tot nu toe was uitgesloten. Deze handelingen aan niet- leden zijn dan echter niet vrijgesteld van btw. De vrijgestelde handelingen voor de leden moeten wel het overwegende deel van de activiteit van de groepering uitmaken. Dus mag de vergoeding van de niet-leden maximaal 50% van de totale ontvangsten van de groepering uitmaken.
- Kostprijs
De vergoeding of retributie die door de kostendelende vereniging wordt aangerekend, mag enkel de terugbetaling vertegenwoordigen van het aandeel van het lid in de gezamenlijke uitgaven van de groepering. Voor de diensten aan derden geldt ook het principe van aanrekening tegen kostprijs.
- Concurrentieverstoring
Een laatste voorwaarde is dat de toepassing van de vrijstelling niet mag leiden tot concurrentieverstoring. De nog te verschijnen circulaire zou een reeks voorbeelden van dergelijke concurrentieverstoring opnemen en het zou ook mogelijk worden om klachten omtrent potentiële verstoring te richten aan de centrale btw- diensten.
De zelfstandige groepering moet ofwel een vereniging met rechtspersoonlijkheid zijn ofwel een vereniging zonder rechtspersoonlijkheid die onder een eigen benaming handelt en als vereniging die onderscheiden is van haar leden en van derden. Dit betekent dat de mogelijkheid om te opereren als zgn. “interne groepering”, waarbij een vereniging zonder rechtspersoonlijkheid niet zelfstandig optreedt, wordt opgeheven.
Formaliteiten
Voortaan zullen kostendelende verenigingen zich moeten identificeren voor de btw, zowel degenen die voor als na de inwerkingtreding van de nieuwe regels zijn opgericht en ongeacht zij volledig vrijgesteld zijn of gemengde btw- plichtige. Ook bestaande groeperingen moeten de aangifte van aanvang van hun activiteit binnen de maand na inwerkingtreding van het nieuwe stelsel indienen, dus uiterlijk op 1 augustus 2016.
Ook moet er aan het btw- controlekantoor een lijst worden meegedeeld van al de leden, samen met de aard van de activiteiten. Bij toetreding of uittreding van een lid of bij wijziging of stopzetting van een activiteit moet het btw controlekantoor ook binnen de maand worden ingelicht.
Conclusie
De nieuwe regelgeving zorgt voor een ruimer toepassingsgebied, waardoor meerdere belastingplichtigen hiervan gebruik zullen kunnen maken.Vele groeperingen zullen te maken krijgen met btw-belastingplicht voor de diensten aan niet- leden en de niet- direct nodige diensten aan de leden waardoor zij een gemengde btw-plichtige worden. Hierdoor zal er noodzakelijkerwijs meer voorbereidend werk dienen te gebeuren om de diensten correct toe te wijzen en al dan niet met btw aan te rekenen.
Voor meer informatie of assistentie kan u steeds terecht bij onze btw- afdeling.
