Auteursrechten voor softwareontwikkelaars: is de deur definitief dicht?

Onduidelijke wetgeving voorgelegd aan Grondwettelijk Hof

Tegen een achtergrond van een fiscaal gunstregime dat de laatste jaren meer en meer als alternatieve loonoptimalisatie werd gebruikt en een oplopend begrotingstekort werd het fiscaal regime voor auteursrechten met ingang van 2023 hervormd. De wettekst en de interpretatie ervan brachten evenwel heel wat onduidelijkheid met zich mee en de IT-sector leek te worden uitgesloten van de verdere toepassing van het fiscale gunstregime. Voor een bespreking hiervan verwijzen we naar een eerdere bijdrage.

Duidelijk standpunt van het Grondwettelijk Hof

“Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het uitsluiten van de inkomsten die betrekking hebben op computerprogramma’s van de fiscale regeling voor auteursrechten redelijk verantwoord.”

Op 16 mei ll. maakte het Grondwettelijk Hof in zijn arrest duidelijk dat de bestreden interpretatie van de bepaling - in die zin dat zij de inkomsten die betrekking hebben op computerprogramma’s uitsluit van de fiscale regeling van auteursrechten - geen schending uitmaakt van de Grondwet. Het verwijst daarbij naar de bedoeling van de wetgever om terug te keren naar oorspronkelijke onregelmatige en wisselvallige inkomsten in het kader van artistieke activiteiten. Het risico op een onzeker of wisselvallig inkomen voor ontwikkelaars van computerprogramma’s is zeer beperkt, in tegenstelling tot bij auteurs van werken van letterkunde of kunst, luidt het.

Het oordeel luidt dus wel dat de regeling effectief beperkend is en dus een verschil in behandeling uitmaakt, maar dat dit verschil op een objectief criterium berust en redelijk verantwoord is. Het feit dat hun inkomsten voortaan onderworpen zullen zijn aan de fiscale behandeling van beroepsinkomsten, is volgens het Hof geen onevenredig gevolg hiervan.

Het arrest kritisch bekeken

Het valt nochtans op te merken dat uit andere sectoren belastingplichtigen met een stabiel inkomen (zowel personen in vaste loondienst als zelfstandigen) niet uitgesloten worden en dus wel in aanmerking blijven komen voor het gunstregime. Het onregelmatig of wisselvallig verkrijgen van inkomsten heeft namelijk nooit een vereiste uitgemaakt om van auteursrechten gebruik te maken. Desalniettemin baseert het Hof zich voor zijn oordeel op de Memorie van Toelichting en een teleologische interpretatie. Dit maakt het argument van de onregelmatige en wisselvallige inkomsten o.i. juridisch gezien niet te weerhouden als criterium om in een onderscheid te voorzien: een duidelijke wettekst behoeft geen interpretatie. Gaat dit dan niet in tegen de basis van het legaliteitsbeginsel?

Het lijkt bovendien eerder verregaand de uitsluiting te verantwoorden op de algemene veronderstelling dat IT-profielen nooit een wisselvallig en onzeker inkomen hebben en bepaalde andere auteurs mogelijk wel.

Het uitsluiten van het gebruik van het gunstregime voor mensen met een regelmatig en vaststaand inkomen wordt bovendien reeds bereikt middels de invoering van bijkomende beperkingen. Er is nl. de relatieve beperking t.o.v. de vergoeding ontvangen voor bijhorende prestaties (de zgn. ‘70/30-regel’) en de 4-jarige draagkrachtbeperking voor belastingplichtigen wiens gemiddelde inkomen uit auteursrechten en naburige rechten uit de vier vorige belastbare tijdperken het grensbedrag van 37.500 EUR (te indexeren) overschreed.

Eveneens verwijst het Hof naar art. XI.296 WER, dat bepaalt dat de werkgever van rechtswege geacht wordt de verkrijger te zijn van de vermogensrechten inzake computerprogramma’s die zijn gemaakt. Bij deze verwijzing gaat het Hof schijnbaar enkel uit van de werkgever-werknemer context. Freelancers kunnen nochtans evenzeer bv. de vermogensrechten op een door hen ontwikkelde applicatie overdragen aan klanten. Bovendien sluit een overdracht van rechtswege niet uit dat hiervoor een vergoeding wordt betaald.

Impact arrest op de verdere toepassing van auteursrechten

Na het lezen van dit arrest rijst de vraag of de toepassing van het gunstregime ook voor andere auteurs, bij wie het inkomen niet wisselvallig of onzeker is (bv. in loondienst), op de helling komt te staan. Het antwoord hierop lijkt weliswaar negatief te luiden. De interpretatie van het Hof – die zich overigens hoe dan ook beperkt tot de uitsluiting van de IT-sector – luidt dat het vermoeden van onregelmatige en wisselvallige inkomsten voor de IT-sector niet kan worden vastgesteld, terwijl de wetgever er redelijkerwijs wel mag van uitgaan dat dit risico wel bestaat bij auteurs van werken van letterkunde en kunst. Bovendien bleek uit de voorbereidende werkzaamheden van de Programmawet dat auteurs die middels een arbeidsovereenkomst prestaties verrichten voor een uitgeverij principieel wel nog in aanmerking komen.

Het is in recente rulings reeds duidelijk geworden dat ook de DVB nog rulings toestaat aangaande de toepassing van het regime voor profielen als webdesigners en grafisch ontwerpers. De vraag zal zich misschien wel binnen een bedrijfscontext opwerpen hoe de softwareontwikkelaar die tevens het grafisch ontwerp creëert zich nu zal verhouden tot de toepassing van het gunstregime.

Tot slot mogen we niet uit het oog verliezen dat de bevoegdheid van het Grondwettelijk Hof erin ligt om de bestreden lezing van de wet te beoordelen op haar grondwettelijkheid. Dat wil echter niet zeggen dat deze toepassing ook effectief de juiste is. Immers, de ingeroepen schending zoals voorgelegd aan het Hof luidde: ‘in zoverre dat’ de nieuwe wettekst de computerprogramma’s zou uitsluiten. De beoordeling of dit ook de juiste toepassing van de wet is, kan dus nog voer voor discussie vormen bij toekomstige geschillen, al lijkt het arrest op z’n minst bijkomende munitie te geven aan de fiscale administratie bij controles. De onzekerheid is dus nog niet definitief verholpen, maar de vraag is wie zich als softwareontwikkelaar nu nog zal willen wagen aan het gebruik van auteursrechten…

Wenst u bijstand bij een fiscale controle of advies over de eventuele toepassing van auteursrechten? Onze experts staan voor u klaar.