Wanneer is gerealiseerde meerwaarde op aandelen belastbaar in de personenbelasting?

Wat zegt de belastingwet over meerwaarde op aandelen?

Voor we inzoomen op enkele concrete situaties vatten we de toepasbare fiscale regelgeving nog even voor u samen. We gaan daarbij uit van de situatie dat de betrokken natuurlijke persoon niet het verhandelen van aandelen als beroepsactiviteit heeft.

Goede huisvader versus speculatie

• Een gerealiseerde meerwaarde in de privésfeer is belastingvrij voor zover de onderliggende transactie neerkomt op het ‘beheer door een goede huisvader van zijn privévermogen’.
• Gaat het om een ‘speculatieve meerwaarde’ dan is die belastbaar aan 33% personenbelasting. De betrokken natuurlijke persoon heeft in dat geval aangifteplicht van die meerwaarde.

Speculatie is een feitenkwestie

Of een meerwaarde speculatief is of niet, moet blijken uit een grondige feitenanalyse. Klassieke elementen die wijzen op speculatieve intenties zijn onder meer het feit dat de natuurlijke persoon zeer regelmatig aandelen aan- en verkoopt, blootstelling aan onverantwoorde risico’s om de aandelen te verwerven en snelle winst op te strijken of een complex feitenpatroon.

Volledigheidshalve melden we ook dat wanneer een natuurlijk persoon, samen met zijn gezin, meer dan 25% van de aandelen bezit van een Belgische vennootschap en die verkoopt aan een koper met fiscale residentie buiten de EER, de meerwaarde belastbaar is aan 16,5% personenbelasting, en verplicht moet worden opgenomen in de aangifte.

Praktijk is complexer dan regels

Maar zoals zo vaak is the proof of the pudding in the eating! Uit de praktijk en onderstaande specifieke gevallen blijkt dat de concrete toepassing van deze belastingregels niet altijd eenvoudig is. Aandelentransacties in de privésfeer leiden vaak tot discussie met de fiscus. Het is daarom van fundamenteel belang om tijdig over kwalitatieve contracten en waarderingsverslagen te beschikken.

Wat bij een Leveraged Buy-Out?

BelCo wordt overgenomen door een private equity groep en haar bestuurders verwerven een minderheidsbelang in de overnameholding (BE HoldCo). Enkele jaren later koopt een derde partij BE HoldCo en realiseren de bestuurders een significante meerwaarde.

Standpunt Rulingdienst

De meerwaarde op aandelen gerealiseerd door de bestuurders van een Belgische vennootschap in een Leveraged Buy-Out (LBO) context is belastingvrij. De Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken (Rulingdienst) vond niet dat de bestuurders een ‘beroepsinkomen’ realiseerden aangezien ze nooit structureel aandelen verhandeld hebben. Ondanks de complexe feiten is de gerealiseerde meerwaarde op aandelen ook geen speculatief inkomen. De essentie is dat de bestuurders geen controlerende beslissingsbevoegdheid hadden in het gehele opzet van de transacties.

Wat bij een Slice Pie-transactie?

Een Slice Pie-transactie houdt in dat de aandeelhouders van BelCo één maal per jaar hun aandeelhoudersstructuur evalueren tegenover de afspraken die bij de oprichting van BelCo gemaakt werden. Naargelang de jaarlijkse concrete bijdrage van elke vennoot kunnen aanpassingen aan de aandelenverdeling nodig zijn en dus aandelentransacties tussen vennoten.

Standpunt Rulingdienst

De Rulingdienst zag hier noch beroeps-, noch speculatieve inkomsten in omdat deze aandelentransacties het gevolg zijn van het statuut van aandeelhouder van iedere natuurlijke persoon, en niet het nastreven van risicovolle kortetermijnwinst.

Wat is een marktconforme waardering van aandelen?

BelCo wordt opgericht door een natuurlijk persoon. Elk aandeel wordt gewaardeerd aan 10.000 euro. Kort daarna worden de BelCo-aandelen ingebracht in een andere vennootschap voor 35.000 euro per aandeel.

Standpunt rechter

De fiscus vond dat de BelCo-aandelen bij de inbreng overgewaardeerd waren en wilde de natuurlijke persoon belasten op een voordeel van alle aard omdat die ook bestuurder was van de vennootschap waarin de aandelen ingebracht werden. De waardering van 35.000 euro stoelde volgens de fiscale overheid op budgetten die achteraf niet gerealiseerd waren.

Het Hof van Beroep van Gent deelde deze mening echter niet. Waardebepaling is volgens de rechter geen exacte wetenschap en de fiscus heeft niet aangetoond dat de waarde van 35.000 euro niet strookt met een economische realiteit. BelCo zat in een opstartfase en dus is het aannemelijk dat rekening gehouden wordt met budgetten.

Wat bij uitoefening van een voorkooprecht?

Twee broers zijn sinds 1984 aandeelhouder van BelCo. In de aandeelhoudersovereenkomst staat dat elke broer een voorkoop- en volgrecht heeft op de BelCo-aandelen van de andere broer. In 2015 laat de jongste broer weten dat hij een mooi bod ontvangen heeft. De oudere broer laat zijn voorkooprecht gelden en koopt de BelCo-aandelen van de jongere broer over omdat hij zelf een andere koper heeft gevonden voor een nog hogere prijs. Zo realiseert de oudste broer een aanzienlijke meerwaarde.

Standpunt rechter

De fiscus oordeelde dat de meerwaarde die de oudste broer realiseerde op zijn eigen BelCo-aandelen belastingvrij was. De meerwaarde op de overgekochte aandelen werd als speculatief aangemerkt en belast aan 33% personenbelasting. De fiscus vond het abnormaal dat de oudste broer de prijs van een aandeel negotieerde dat hij nog niet bezat. De rechter volgde de fiscus in deze zaak.

Wat bij een earn-out verkoopprijs?

Een earn-out clausule betekent dat de overnameprijs van aandelen deels afhankelijk is van de toekomstige resultaten van de overgenomen vennootschap. Meestal blijft de verkoper ook nog een aantal jaar actief in die vennootschap. De aandeelhouders van BelCo verkopen hun aandelen voor 500.000 euro aan een derde partij. Dat bedrag kan verhoogd worden met een variabel earn-outdeel tot maximaal 1.500.000 euro. De verkopers bleven actief bij BelCo en hadden een niet-concurrentiebeding getekend.

Standpunt rechter

De fiscus vond dat abnormaal en wilde het variabele deel belasten aan 33% personenbelasting. De rechtbank gaf de fiscus ongelijk onder meer omdat een objectief waarderingsverslag beschikbaar was. De fiscus toonde volgens de rechter ook niet aan dat het variabele deel een vergoeding was voor het niet-concurrentiebeding.

Hebt u vragen over een specifieke situatie of wenst u meer informatie. Onze fiscale experts staan voor u klaar. Aarzel niet om hen in te schakelen.

Dit artikel gaat over België, maar bent u ook actief in Frankrijk en Duitsland dan is het goed te weten dat de Duitse exitheffing op meerwaarde van aandelen aangescherpt is en u een meerwaardebelasting moet betalen bij verkoop aandelen Franse SCI.