Denk maar aan de aanhoudende hittegolven, de droogte, de overstromingen, etc. Daarbovenop worden ondernemers sedert de oorlog in Oekraïne geconfronteerd met significante en ongeziene prijsstijgingen voor energie, tekorten in grondstoffen en materialen en ervaren ze stelselmatig vertragingen en onderbrekingen in hun Supply Chain. Hierdoor worden de thema’s duurzaam en circulair ondernemen en het reduceren van de ecologische voetafdruk een versneld aandachtspunt voor alle sectoren in onze economie.
Vanuit de klimaatdoelstelling uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en de Europese Green Deal werden in België op de verschillende niveaus beleidskaders ontwikkeld om de vooropgestelde klimaatdoelstellingen te behalen. Op nationaal niveau werd het Nationaal Energie- en Klimaatplan 2021-2030 voorgelegd. Vlaanderen formuleerde in de Klimaatstrategie 2050 haar visie om de broeikasgassen op lange termijn te beperken. Het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP) 2021-2030 omvat concrete maatregelen op korte termijn ten behoeve van de klimaatdoelstellingen. Om ervoor te zorgen de Vlaamse industrie tegen 2050 een lage-uitstootindustrie wordt, voorzien de overheden op de diverse niveaus (Europees, federaal, regionaal) fiscale maatregelen of subsidies. Deze moeten het bedrijfsleven aanzetten tot het investeren in een energie- en milieuvriendelijke toepassingen (producten, processen, infrastructuur en diensten).
Veel maatregelen, premies en subsidies hebben een tijdelijk karakter. Onderstaand overzicht bevat enkele relevante steunmaatregelen voor ondernemingen die willen investeren in Vlaanderen.
Steun voor investeringen in ecologische verduurzaming
Ecologievriendelijke productieprocessen
Kmo’s en grote ondernemingen die in het Vlaams Gewest ecologische investeringen zullen uitvoeren om hun productieproces milieuvriendelijk en energiezuinig te organiseren, kunnen genieten van ecologiesteun. Hieronder een 3-tal maatregelen:
- De Ecologiepremie Plus (EP+) steunt investeringen die voorkomen op een limitatieve technologieënlijst. De technologieën die in aanmerking komen, houden verband met de thema’s: koeling, transport, verlichting, warmte, water en diverse. De lijst werd in 2022 uitgebreid met steun voor duurzaam transport. Een andere belangrijke aanpassing aan de lijst is het verhogen van de steun voor investeringen rond waterzuivering en -hergebruik. De Vlaamse overheid neemt daarbij 15 tot 55% van de ecologische meerkosten van de essentiële investeringscomponenten voor haar rekening.
- Met de Strategische Ecologiesteun (STRES) wil de Vlaamse overheid ondernemingen stimuleren om te investeren in technologieën die omwille van hun unieke bedrijfsspecifieke karakter niet kunnen gestandaardiseerd worden en daardoor niet voorkomen op de limitatieve technologieënlijst van de klassieke ecologiesteunregeling EP+. Het steunpercentage bedraagt 20% tot 40% van de aanvaarde kosten.
- De Blue Deal waterbesparende investeringen tot slot is een maatregel voor investeringen door kleine en middelgrote ondernemingen in waterbesparing, droogtebestrijding en het herstel van het grondwaterpeil. Het gaat om investeringen die een significante bijdrage leveren aan de droogteproblematiek, maar waarbij de technologieën niet voldoen aan de strikte Europese vereisten van de EP+ en de STRES. De vorige oproep stimuleerde investeringen in opvang, zuivering en infiltratie van regenwater, zuivering en hergebruik van afvalwater, ontzilting van zeewater of waterbesparend maatregelen in bestaande processen. Nieuwe oproepen worden verwacht.
Ecologisch en Veilig Transport
Ondernemingen die uitgaven doen in het kader van ecologisch en veilig transport van goederen over de weg komen in aanmerking voor een subsidie van maximaal 100.000 euro voor uitgaven verricht in de drie kalenderjaren 2020, 2021 en 2022, met een steunpercentage van 30 tot 80%. Een aanvraag kan ingediend worden tot 16 december 2022.
Energiebesparende investeringen
Een onderneming die bij oprichting of uitbreiding een energiebesparende investering uitvoert, kan onder bepaalde voorwaarden een verhoogde investeringsaftrek verkrijgen van 13 tot 15,5%. Onder deze investeringen vallen activa voor een rationeler energiegebruik, warmtekrachtkoppeling, hernieuwbare energie en overlaadinfrastructuur voor vervoer spoor- en waterweg.
Investeringen in groene energie
- Eigenaars voor micro-warmtekrachtkoppeling (kleiner dan 10 KWe) kunnen 30 tot 65% investeringssteun genieten.
- Call Groene Stroom: In het investeringssteunprogramma van de Vlaamse overheid voor middelgrote PV-installaties en kleine en middelgrote windturbines is een derde Call Groene Stroom gepland die loopt van 17 – 31 oktober 2022. De call verloopt via een wedstrijdformule waarbij de aanvrager een bod uitbrengt voor een project.
- Subsidies voor de uitrol van (semi-) publieke laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen voor 2022 sloot recent af, maar wordt in 2023 opnieuw verwacht.
- Call Groene Warmte is een investeringssteunprogramma van de Vlaamse overheid voor wie investeert in nieuwe projecten van groene warmte, restwarmte of energie-efficiënte stadsverwarming. In het najaar wordt een call met een budget van 10 miljoen euro, onder voorbehoud, georganiseerd.
Steun voor ecologische innovatie en circulair ondernemen
Vlaanderen is de thuishaven van innovatieve bedrijven en sterke onderzoeksinstellingen. Om een voortrekker te blijven in de ontwikkeling van nieuwe, klimaatvriendelijke technologieën en productieprocessen en circulaire businessmodellen, kunnen Vlaamse ondernemingen bij de ontwikkeling of opschaling van hun innovatief idee een beroep doen op ondersteuning via volgende instrumenten:
Advies en aanwervingen in het kader van circulair en duurzaam ondernemen
Kmo’s kunnen bij het realiseren van hun groeitraject rekenen op een steun van 50% (maximaal 50.000 euro) via de KMO Groeisubsidie voor het aantrekken van de nodige, nog ontbrekende strategische kennis in de vorm van aanwerving of advies. Groeitrajecten moeten aansluiten bij een bepaald thema, waaronder ook ‘circulair en duurzaam ondernemen’. Ondernemingen in de maak- en bouwindustrie die het gebruik van natuurlijke grondstoffen willen reduceren door slim en efficiënt materiaalgebruik of door materialenkringlopen te sluiten, kunnen steun aanvragen voor hun groeiproject. De derde oproepperiode van 2022 loopt van 1 november tot 31 december 2022.
Piloottrajecten bio-gebaseerde toepassingen
Bij de omschakeling naar een circulaire economie speelt ook de bio‐economie een belangrijke rol. Kleinere bedrijven en kleinere projecten die nood hebben aan pilootinfrastructuur-testen voor toepassingen in de bio-economie, kunnen een beroep doen op een steun van 35 tot 45% van hun projectbegroting.
Transitie naar een circulaire economie
De federale overheid lanceerde in het kader van het Nationaal plan voor herstel en veerkracht zopas de oproep ‘Belgium Builds Back Circular’. Deze oproep ondersteunt de transitie naar een circulaire economie en bestaat uit projectoproepen met verschillende prioriteiten en thema’s waaronder e-bikes en windenergie. De eerste projectoproep staat open tot 31 oktober 2022 en focust op activiteiten en/of toegepast onderzoek door KMO’s en onderzoekscentra. Subsidiebedragen variëren van 250.000 tot 1 miljoen euro.
Energietransitie
Het Energietransitiefonds van de federale overheid ondersteunt onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten, investeringen in onderzoek infrastructuur, innovatieclusters of innovatie door Kmo’s in de volgende domeinen: hernieuwbare energie in de Belgische exclusieve economische zone in de Noordzee, biobrandstoffen, kernenergie, bevoorradingszekerheid en netevenwicht. Uiterlijk op 15 november 2022 wordt een volgende oproep gelanceerd. De projectsubsidie varieert van 100.000 tot 5 miljoen euro.
Innovatieve klimaatvriendelijke producten, processen, technologieën en business modellen
Ondernemingen die een innovatief idee verder willen onderzoeken of ontwikkelen, kunnen een beroep doen op de VLAIO subsidies voor haalbaarheidsstudies, onderzoeks- of ontwikkelingsprojecten en pilootprojecten. De subsidies variëren van 25% tot 60%, afhankelijk van de activiteiten en de grootte van de steunaanvragende onderneming. Grote en/of energie-intensieve ondernemingen zullen vanaf 1 oktober 2022 een klimaatplan moeten toe voegen bij elke steunaanvraag, waardoor innovatieprojecten in Vlaanderen onlosmakelijk worden verbonden aan de klimaatdoelstellingen. Voor kmo’s geldt deze verplichting op dit moment nog niet.
EU-Fondsen voor energie en klimaat
Voor de periode 2021 – 2027 werden er vanuit Europa verschillende steunprogramma’s beschikbaar gemaakt voor investeringen in klimaat en energie in de EU-lidstaten. De komende jaren wil Vlaanderen ook sterker gaan inzetten op het optimaal benutten van de EU-financieringsopportuniteiten. Dit schept opportuniteiten voor de financiering en realisatie van belangrijke Vlaamse energie- en klimaatprojecten. De voornaamste programma’s onder de Europese koepel zijn het Horizon Europe kaderprogramma voor onderzoek-, ontwikkelings- en demonstratieprojecten, het Innovation Fund voor demonstratieprojecten gericht op innovatieve koolstofarme technologieën en het LIFE subsidieprogramma voor milieu- en klimaatacties.
Dankzij de steun van diverse overheden, kan je als ondernemer versneld inzetten op duurzaam en circulair ondernemen en zo een bijdrage leveren in de strijd tegen klimaatverandering.
