Ook recht op btw-aftrek mogelijk voor kosten gemaakt bij de aankoop van aandelen indien koop finaal niet (volledig) plaatsvindt
Het Europees Hof van Justitie bevestigde recent dat de btw over kosten gemaakt met betrekking tot de verwerving van aandelen aftrekbaar kan zijn, zélfs indien de verwerving uiteindelijk niet (volledig) wordt verwezenlijkt. Hiermee bevestigt het Hof van Justitie opnieuw dat handelingen gesteld tot voorbereiding van een economische activiteit ook recht op aftrek kunnen verlenen. Tegelijkertijd wordt hiermee ook opnieuw bevestigd dat dergelijk recht op aftrek van kosten gemaakt in het kader van de verwerving van aandelen alleen bestaat indien er een rechtstreeks en onmiddellijk verband bestaat met een belaste economische activiteit of de algemene kosten van de economische activiteit.
Het Ryanair - arrest
De feiten van het arrest kunnen als volgt worden samengevat. De alom bekende luchtvaartmaatschappij Ryanair had in de loop van 2006 een openbaar bod uitgebracht op alle aandelen van een andere luchtvaartmaatschappij. De bedoeling van Ryanair was hierbij om na de overname (belaste) managementdiensten te leveren aan de overgenomen vennootschap. Om mededingingsrechtelijke redenen konden niet alle aandelen worden verworven, maar slechts 29%. In het kader van de geplande overname heeft Ryanair kosten gemaakt voor onder andere adviesdiensten. De btw gerekend over deze adviesdiensten wenste Ryanair in aftrek te brengen, hetgeen de fiscus geweigerd heeft. In deze context werd aan het Hof van Justitie verzocht of een vennootschap recht op aftrek heeft van de btw voor de kosten die zij gedaan heeft met het oog op de overname van alle aandelen van een vennootschap aan wie, na de overname, belaste managementdiensten zullen worden verstrekt, zélfs indien vast is komen te staan dat deze activiteit niet van de grond is gekomen.
Het Hof beantwoordt deze vraag positief. Zij bevestigt dat voorbereidende handelingen eveneens tot de economische activiteit moeten worden gerekend en hiervoor dus een recht op aftrek bestaat indien deze handelingen hun oorzaak vinden in een (geplande) btw-belaste activiteit. De geplande btw-belaste activiteit bestaat bij Ryanair uit het leveren van managementdiensten aan de overgenomen vennootschap. Het Hof herhaalt hierbij eveneens de methodologie vervat in eerdere rechtspraak, op basis waarvan, specifiek voor wat betreft de aankoop van aandelen moet worden geëvalueerd of dergelijk recht op aftrek bestaat in hoofde van de koper.
Passieve of actieve holding?
Zo herinnert het Hof eraan dat een holding principieel niet btw-plichtig is (‘passieve holding’), tenzij zij direct of indirect inmengt in het beheer van haar dochteronderneming(en) (‘actieve holding’). Hiertoe is vereist dat de inmenging gepaard gaat met aan de btw onderworpen handelingen. In eerdere rechtspraak werd reeds geoordeeld dat dergelijke inmenging kan bestaat uit onder meer administratieve, boekhoudkundige, financiële, commerciële en technische diensten [1], maar ook een btw-belaste verhuur [2] of zelfs een terbeschikkingstelling van kapitaal indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan [3]. Indien de moedervennootschap zich daarentegen enkel inmengt in het beheer van haar dochter zonder dat bijkomende diensten worden verleend of zij dergelijke diensten wel verleent maar hiervoor geen vergoeding ontvangt, zal zij in dit verband geen btw-activiteit uitoefenen en dus niet btw-plichtig zijn.
Recht op aftrek
Conform de algemene principes van de btw, zal een holding zal slechts over een recht op aftrek beschikken indien zij een goed of dienst gebruikt voor haar btw-belaste handelingen. Aangezien het recht op aftrek principieel ontstaat op het moment dat de btw opeisbaar wordt (i.e. op het tijdstip van de levering van de goederen of het verrichten van de diensten), kan dit recht dus worden uitgeoefend alvorens de btw-belaste handeling effectief wordt verricht. In het Ryanair-arrest bevestigt het Hof in dit verband dat van zodra het recht is ontstaan, dit ook behouden blijft, ook indien de geplande activiteit niet van de grond is gekomen en dus finaal niet heeft geleid tot btw- belaste handelingen of indien omstandigheden buiten de wil van de belastingplichtige om ertoe hebben geleid dat goederen en/of diensten niet konden worden gebruikt voor belaste handelingen.
Er bestaat bovendien slechts een recht op aftrek voor zover er een rechtstreeks en onmiddellijk verband bestaat tussen de aankoop van goederen en/of diensten waarvoor men het recht op aftrek wenst uit te oefenen en een of meer handelingen in een later stadium waarvoor recht op aftrek bestaat. Dit veronderstelt dat de gemaakte kosten in een eerder stadium zijn opgenomen in de prijs van de in een later stadium verkochte producten. Het Hof heeft echter eveneens aanvaard [4] dat de belastingplichtige ook over een recht op aftrek beschikt, indien de betrokken kosten behoren tot de algemene kosten van deze laatste, aangezien de algemene kosten geacht worden rechtstreeks en onmiddellijk verband te houden met de ganse economische activiteit en deze als dusdanig opgenomen zijn in de prijs van alle producten van de onderneming.
Zo oordeelde het Hof dat kosten die gemaakt worden om de algemene economische activiteit van de onderneming te versterken, tot de algemene kosten behoren. Het betrof in casu, kosten gemaakt in het kader van een verkoop van aandelen (naar aanleiding van een beursintroductie), om het kapitaal van de onderneming te versterken [5]. In de mate dat bepaalde kosten sowieso zouden zijn gemaakt, ongeacht of de moedervennootschap al dan niet belastbare handelingen verricht voor de dochteronderneming, kunnen deze kosten hun directe oorzaak niet vinden in de economische activiteit van de moederonderneming en worden zij niet geacht verbonden te zijn met handelingen die een recht op aftrek verlenen [6].
In het geval van Ryanair oordeelt het Hof dat de gemaakte kosten met betrekking tot de verwerving van de aandelen inderdaad gemaakt werden in het kader van een (geplande) economische activiteit (het verrichten van managementprestaties) en de kosten op deze manier behoren tot de algemene kosten van deze activiteit. Ryanair beschikt bijgevolg over een recht op aftrek van de btw opgelopen op de kosten die gemaakt werden in het kader van een geplande overname, wanneer Ryanair voornemens was aan de overgenomen vennootschap belaste handelingen te verrichten.
Implicaties
Hoewel in eerdere arresten reeds werd bevestigd dat ook voorbereidende werkzaamheden recht op aftrek kunnen verlenen, wordt dit principe in het Ryanair-arrest ook toegepast op de kosten gemaakt met betrekking tot de aankoop van aandelen. Dezelfde voorwaarde blijft in dit verband van toepassing, namelijk er wordt slechts een recht op aftrek toegestaan voor zover de kosten gemaakt met betrekking tot de aankoop van aandelen kunnen worden gelinkt aan een belastbare handeling. Middels dit arrest wordt enkel bevestigd dat dit recht op aftrek ook bestaat voor wat betreft de voorbereidende handelingen gemaakt met de bedoeling een economische activiteit te verrichten. Het feit of deze economische activiteit in een later stadium al dan niet plaatsvindt, is van weinig belang. Wanneer een holdingmaatschappij bijgevolg kosten maakt met betrekking tot de aankoop (of verkoop) van aandelen, moet worden geëvalueerd of deze kosten kunnen worden gelinkt aan een (geplande) specifieke economische activiteit (bv. het verstrekken van managementdiensten aan de dochteronderneming) dan wel kunnen worden aangemerkt als algemene kosten. Het feit dat de geplande economische activiteit, geheel of gedeeltelijk, niet doorgaat staat dit recht op aftrek niet in de weg.
[1] Arrest C-16/00, Cibo Participations SA
[2] Arrest C-320/17, Marle Participations SARL
[3] Arrest C-142/99, Floridienne SA & Berginvest SA
[4] Arrest C-98/98, Midland Bank plc. ; Arrest C-169/04 Abbey National plc.
[5] Arrest C-465/03, Kretztechnik AG
[6] Arrest C-502/17, C&D Foods Acquisition ApS. Gelijkaardig aan het Ryanair-arrest ging ook de geplande verkoop van aandelen niet door, hetgeen ook hier niet in de weg staat aan een mogelijk recht op aftrek, ware het niet dat de gemaakte kosten geen betrekking hadden op een economische activiteit.
